همان طور که می دانید شیر فلکه کشویی یکی از پر کاربردترین شیرآلات صنعتی محسوب می شود که مزیت های ویژه خود را دارد. این شیرها نسبتا سایر شیرآلات صنعتی کاربردهای وسیع تری دارند و از نظر فشار کاری، سیال عبوری و سایر ویژگی های مربوط به خط لوله، انواع گسترده تری دارد. شناخت بهتر شیر فلکه کشویی امکان انتخاب نوع مناسب تر آن را هم از لحاظ ساختمان و کاربرد و هم از نظر اقتصادی فراهم می کند. 

در این میان اگر بخواهیم فعلا سایر شیرها را کنار بگذاریم و به صورت ویژه به شیر فلکه کشویی بپردازیم، باید بگوییم که شیر فلکه کشویی علاوه بر گستردگی ویژگی های کارکردی، از نظر نوع فلکه و شفت (ساقه) نیز دسته بندی مختلفی دارد. 


انواع شیر فلکه کشویی از نظر فلکه و شفت

شیر فلکه کشویی از نظر فلکه و شفت به دو نوع عمده شیر کشویی محور صعودی و شیر کشویی با با محور غیر صعودی تقسیم می شود. حالا، اگر بخواهیم به اصطلاح اصلی مورد استفاده برای این نوع شیر کشویی اشاره کنیم احتمالا خواهید دید که قبلا به این اصطلاحات برخورد کرده اید و شاید از خود پرسیده اید که به چه معناست. به شیر کشویی با محور صعودی Rising Stem Gate Valve یا Outside Screw and Yoke و به شیر کشویی با شفت غیر صعودی Non-Rising Stem Gate Valve می گویند. 

Image source: piping world


خب، از این اصطلاحات بگذریم و برگردیم به زبان مادری، ببینیم تفاوت این دو نوع شیر کشویی در چیست. در شیر کشویی محور صعودی، زمانی که شیر را باز می کنیم، شفت شیر که سطح آن حالت رزوه ای دارد به سمت بالا حرکت می کند. به دلیل اینکه شفت به دیسک شیر کشویی متصل است، با حرکت شفت به سمت بالا، دیسک یا گیت شیر بالا می رود و مسیر جریان باز می شود. از طرف دیگر، زمانی که شیر را به حالت بسته تغییر می دهیم، شفت به همراه گیت به سمت پایین حرکت کرده و شیر بسته می شود. 

دلیل اشاره به محدودیت فضا این است که در شیر کشویی محور صعودی، شفت از سطح هندویل فراتر می رود و در بعضی از این نوع شیرها غلافی برای بالای شیر در نظر می گیرند که شفت شیر موقع بالا آمدن درون آن قرار می گیرد. به همین دلیل نسبت به شیر کشویی معمولی فضای فوقانی بیشتری نیاز دارد. 

یکی از مزایای اصلی شیر کشویی محور صعودی این است که با یک نگاه می توان فهمید شیر در موقعیت باز است یا بسته در حالی که در شیر کشویی با شفت غیر صعودی چنین چیزی امکان پذیر نیست.