مقاومت شیر و افت فشار دو مفهوم متفاوت هستند اما رابطه بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. برای درک رابطه میان این دو، باید در وهله اول ضریب مقاومت و ضریب افت فشار را بشناسیم.
ضریب مقاومت جریان، بسته به ساختار جریان، دریچه شیر و نرخ جریان سیال یک مقدار متغیر است. به طور کلی، ضریب جریان عبارت است از ظرفیت عبور جریان از یک شیر که این ظرفیت به میزان باز بودن مجرای شیر بستگی دارد. برای محاسبه افت فشار لازم است فشار ورودی و فشار خروجی شیر را برحسب ضریب جریان اندازه گیری کرد. ضریب جریان، شاخص مهمی برای اندازه گیری ظرفیت شیر است که نشانگر نرخ جریان به ازای هر واحد کاهش در فشار آن در طول شیر است. هرچه مقدار ضریب جریان بیشتر باشد، میزان افت فشار ناشی از عبور جریان از شیر کم تر می شود.
تولیدکنندگان شیرآلات معمولا برای طراحی و تولید شیرآلات، مقادیر ضریب جریان را به ازای کلاس های فشار مختلف، انواع شیرآلات و سایز هر شیر محاسبه و استفاده می کنند. مقدار ضریب جریان بر اساس اندازه، شکل و ساختمان شیر متغیر است. علاوه بر این، ضریب جریان شیر تحت تاثیر مجرای شیر و میزان باز و بسته بودن آن نیز قرار دارد.
بر اساس واحدهای اندازهگیری مختلف، ضریب جریان می تواند کدها و مادیر مختلفی اتخاذ کند، با این متداول ترین این فرمول ها عبارت است از:
- ضریب جریان Cv: نرخ جریان در افت فشار 1 پوند بر اینچ مربع زمانی که جریان با دمای 60 درجه فارنهایت از شیر عبور می کند.
- ضریب جریان: حجم نرخ جریانی که در دمای بین 5 تا 40 درجه سانتی گراد، در طول شبر به اندازه 1 بار افت فشار ایجاد می کند.
Cv=1.167Kv
ضریب مقاومت شبر به سایز شیر، ساختمان و شکل مجرای شیر و بیشتر از همه به ساختمان دیسک و آببند شیر بستگی دارد. هر جزء از ساختمان شیر می تواند مقاومت ایجاد کند. پس افت فشار در شیر تقریبا برابر استبا مجموع افت فشار ایجاد شده توسط تک تک اجزای شیر. به طور کلی، شرایطی که در ادامه بیان خواهیم کرد می تواند ضریب مقاومت شیر را افزایش دهد:
- مجرای شیر ناگهان بزرگ شود (باز شدن ناگهانی شیر). زمانی که مجرا یا پورت شیر به صورت ناگهانی بزرگ شود، سرعت جریان ورودی سبب ایجاد جریان گردابی درون شیر شده و دمای سیال را افزایش می دهد.
- افزایش تدربجی مجرای شیر (باز شدن تدریجی شیر): زمانی که میزان باز شدن مجرا کمتر از 40 درجه باشد، ضریب مقاومت نسبت به حالتی که شیر به یکباره باز می شود کمتر است. در حالی که، اگر دریچه بیش از 50 درجه باز شود، ضریب مقاومت نسبت به حالتی که شیر به یکباره باز می شود، به میزان 15 تا 20 درصد افزایش می یابد.
- اگر مسیر جریان ناگهان باریک شود.
- اتصال مجرای شیر به صورت مخروطی باشد.
به طور کلی، شیرهای با مجرای Full Bore و شیر فلکه کشویی، کم ترین مقاومت سیال را دارند؛ زیرا مسیر سیال عبوری هیچ گونه باریک شوندگی یا زاویه ای ندارد و دقیقا هم اندازه و هم راستای سیستم خط لوله است. در این حالت شیر می تواند بیش ترین ظرفیت ممکن برای عبور جریان را فراهم کند.
دیدگاه خود را بنویسید